Τα επώνυμα των Ελλήνων Αρβανιτών μπορούν να χωριστούν
στις παρακάτω κατηγορίες:
1. Επώνυμα τα οποία προέρχονται από τις συνήθειες του ατόμου.
Όταν κάποιος είχε μια συνήθεια που ξένιζε τους υπόλοιπους, πολύ εύκολα του κολλούσαν ένα σχετικό παρατσούκλι το οποίο τις περισσότερες φορές παρέμενε ως επώνυμο, π.χ. Τζάθας, (ξυπόλυτος).
2. Επώνυμα που προέρχονται από αναπηρίες.
Π.χ. αν κάποιος είχε κάποια πάθηση στα μάτια και δεν έβλεπε τον φώναζαν κιόρη. Επίσης αν κάποιος ήταν πολύ κοντός τον φώναζαν σκούρτη.
3. Επώνυμα που προέρχονται από σημαντικά μέρη του σώματος.
Εδώ θα δούμε ότι την πρωτιά την έχουν τα γεννητικά όργανα των ανθρώπων, ανδρών, γυναικών, αγοριών και κοριτσιών. Π.χ. Πίτσης, Τούτας, Ντούτσης, κ.λπ., απ’ όπου προέρχονται και τα «ακραία» επώνυμα. Επίσης σημαντικό ρόλο έχουν και τα οπίσθια του ανθρώπου με τα οποία υπονοούνταν κατωτερότητα και χλευασμός, π.χ. Μπιθικότσης, Μπιθιπούλιας, Μπιθαράς
4. Επώνυμα που προέρχονται από το χρώμα του δέρματος, και των μαλλιών, π.χ. Κριεκούκης, Κριεζής, Μπιθιζής.
5. Επώνυμα πού προέρχονται από τα μικρά ονόματα τα οποία οι Αρβανίτες τα διασκεύαζαν στην δική τους διάλεκτο . π.χ. Λιάμης (Χαράλαμπος) ή Ντρίτσας (Ανδρέας), και άλλα πολλά.
6. Επώνυμα που δηλώνουν υποκορισμό όπως Μπούρεζας, Μανάρεζας, κ.λ.π.
7. Επώνυμα για τους μη έχοντες, πού αρχίζουν από πα- ή σκα- όπως Παπούλιας ή Σκαμπούρης, κ.α.
8. Επώνυμα για τους έχοντες, που αρχίζουν από κα- όπως Καπαράς, Καμπούκας, κ.λ.π.
9. Επώνυμα πού προέρχονται από ζώα, πτηνά, φυτά, όπως Ντάσης, Πούλιας, Μπάρης κ.λ.π.
10. Επώνυμα που δηλώνουν το επάγγελμα, όπως Τσιαγκούρης, Βουτσάς, κ.λ.π.
Μια κατηγορία που προκαλεί εντύπωση είναι και τα επώνυμα που προέρχονται από τους «επιβήτορες», τα αρσενικά ζώα δηλαδή, που είχανε στην κατοχή τους.
Αν πάρουμε με τη σειρά τους επιβήτορες θα δούμε ότι όλοι έδιναν επώνυμα στους κατόχους τους: Το αρσενικό πρόβατο, το κριάρι, λέγεται ντάσι και μας δίνει το επώνυμο Ντάσης. Ο ιδιοκτήτης του όμως λεγόταν καντάσης (δηλαδή έχει ντάσι).
Το αρσενικό κατσίκι, ο τράγος, λέγεται τσιάπ και μας δίνει το επώνυμο Τσιάπης. Ο ιδιοκτήτης του λεγόταν κατσιάπης (αυτός που έχει τσιάπι).
Το αρσενικό γουρούνι λέγεται ντερκ και δίνει το επώνυμο Ντέρκος
Το αρσενικό μοσχάρι λέγεται ντεμ και δίνει το Ντέμης (το οποίο μεταφορικά σημαίνει και αυτόν που πάει με πολλές γυναίκες).
(Απόσπασμα από το βιβλίο "Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων")
© Κώστας Ραχούτης "Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων", εκδόσεις Μπατσιούλας, Αθήνα 2013
Aπαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναμετάδοση ή διασκευή και αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό ή ηχογραφικό του παρόντος έργου ή μέρους αυτού, χωρίς την ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ έγγραφη άδεια του ΕΚΔΟΤΗ και του ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. Νόμος 2121/1993 και Κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
1. Επώνυμα τα οποία προέρχονται από τις συνήθειες του ατόμου.
Όταν κάποιος είχε μια συνήθεια που ξένιζε τους υπόλοιπους, πολύ εύκολα του κολλούσαν ένα σχετικό παρατσούκλι το οποίο τις περισσότερες φορές παρέμενε ως επώνυμο, π.χ. Τζάθας, (ξυπόλυτος).
2. Επώνυμα που προέρχονται από αναπηρίες.
Π.χ. αν κάποιος είχε κάποια πάθηση στα μάτια και δεν έβλεπε τον φώναζαν κιόρη. Επίσης αν κάποιος ήταν πολύ κοντός τον φώναζαν σκούρτη.
3. Επώνυμα που προέρχονται από σημαντικά μέρη του σώματος.
Εδώ θα δούμε ότι την πρωτιά την έχουν τα γεννητικά όργανα των ανθρώπων, ανδρών, γυναικών, αγοριών και κοριτσιών. Π.χ. Πίτσης, Τούτας, Ντούτσης, κ.λπ., απ’ όπου προέρχονται και τα «ακραία» επώνυμα. Επίσης σημαντικό ρόλο έχουν και τα οπίσθια του ανθρώπου με τα οποία υπονοούνταν κατωτερότητα και χλευασμός, π.χ. Μπιθικότσης, Μπιθιπούλιας, Μπιθαράς
4. Επώνυμα που προέρχονται από το χρώμα του δέρματος, και των μαλλιών, π.χ. Κριεκούκης, Κριεζής, Μπιθιζής.
5. Επώνυμα πού προέρχονται από τα μικρά ονόματα τα οποία οι Αρβανίτες τα διασκεύαζαν στην δική τους διάλεκτο . π.χ. Λιάμης (Χαράλαμπος) ή Ντρίτσας (Ανδρέας), και άλλα πολλά.
6. Επώνυμα που δηλώνουν υποκορισμό όπως Μπούρεζας, Μανάρεζας, κ.λ.π.
7. Επώνυμα για τους μη έχοντες, πού αρχίζουν από πα- ή σκα- όπως Παπούλιας ή Σκαμπούρης, κ.α.
8. Επώνυμα για τους έχοντες, που αρχίζουν από κα- όπως Καπαράς, Καμπούκας, κ.λ.π.
9. Επώνυμα πού προέρχονται από ζώα, πτηνά, φυτά, όπως Ντάσης, Πούλιας, Μπάρης κ.λ.π.
10. Επώνυμα που δηλώνουν το επάγγελμα, όπως Τσιαγκούρης, Βουτσάς, κ.λ.π.
Μια κατηγορία που προκαλεί εντύπωση είναι και τα επώνυμα που προέρχονται από τους «επιβήτορες», τα αρσενικά ζώα δηλαδή, που είχανε στην κατοχή τους.
Αν πάρουμε με τη σειρά τους επιβήτορες θα δούμε ότι όλοι έδιναν επώνυμα στους κατόχους τους: Το αρσενικό πρόβατο, το κριάρι, λέγεται ντάσι και μας δίνει το επώνυμο Ντάσης. Ο ιδιοκτήτης του όμως λεγόταν καντάσης (δηλαδή έχει ντάσι).
Το αρσενικό κατσίκι, ο τράγος, λέγεται τσιάπ και μας δίνει το επώνυμο Τσιάπης. Ο ιδιοκτήτης του λεγόταν κατσιάπης (αυτός που έχει τσιάπι).
Το αρσενικό γουρούνι λέγεται ντερκ και δίνει το επώνυμο Ντέρκος
Το αρσενικό μοσχάρι λέγεται ντεμ και δίνει το Ντέμης (το οποίο μεταφορικά σημαίνει και αυτόν που πάει με πολλές γυναίκες).
(Απόσπασμα από το βιβλίο "Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων")
© Κώστας Ραχούτης "Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων", εκδόσεις Μπατσιούλας, Αθήνα 2013
Aπαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναμετάδοση ή διασκευή και αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό ή ηχογραφικό του παρόντος έργου ή μέρους αυτού, χωρίς την ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ έγγραφη άδεια του ΕΚΔΟΤΗ και του ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. Νόμος 2121/1993 και Κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
