Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2016

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

  
     Κάλαντα οι Αρβανίτες έλεγαν μόνο την Πρωτοχρονιά και τις Απόκριες όταν ντύνονταν μασκαράδες και γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού σε ομάδες. 
     Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς όντως παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς έχουν μια περίεργη μουσική φόρμα που δεν ταιριάζει με τα υπόλοιπα τραγούδια τους. 
Τα τραγουδούσαν ομαδικά και στα σπίτια, αλλά το θαυμάσιο ήταν οτι τα τραγουδούσαν στα σπίτια τους οικογενειακώς πριν το δείπνο το βράδυ παραμονής Πρωτοχρονιάς.
     Κάθε χρόνο θυμάμαι στο σπίτι μου να επαναλαμβάνεται η ίδια σκηνή. Αφού έστρωνε η μητέρα το γιορτινό τραπέζι  μαζευόμασταν όλοι γύρω του και άρχιζαν τα κάλαντα. Όσο ήμουν μικρός δεν μου επέτρεπαν να σιγοντάρω, αλλά μόνο να ακούω να τα μάθω καλά μέχρι να "δέσει" η φωνή μου. 
Άρχιζε ο πατέρας και στην συνέχεια "έμπαινε" η αδελφή μου, μετά τα δυο αγόρια και στο τέλος η μητέρα ανεβάζοντας μια οκτάβα επάνω την κλίμακα και ταυτόχρονα απογείωνε την λυρικότητα, μιας και ήταν πρίμα και καλλίφωνη.
Ο ήχος ήταν πεντατονικός. Τα κάλαντα άρχιζαν σε  αρβανίτικα, σε κάποιο σημείο συνεχίζονταν στην ίδια ακριβώς μουσική φόρμα σε ελληνικά, άλλαζαν πάλι στα αρβανίτικα και τελείωναν με τον χαιρετισμό: "Και εις έτη πολλά". 


ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ.

Μισέρ τ' βινι βίτι ι ρι, μισέρ τ' να π'λκιέν(ι) 
σι νεστρ θόιν οι παλαιοί, τσ'λι (ο τονος στο "τσ") ντο πρωτοβίν(ι) 
ν' ντερ' ν' αυλόπορτ', ντι τάλιρα τι γίπνι.

Tου θόμι π΄ρ' τ' γκίγκενι, θαμ'τ' ι σιρ βασσίλιτ 
ισς νι νιερί με αρετί, ισς σιούμ΄γλυκομίλιτ. 

Νι ντρου τ' θατ' κέι μπαστούν, ε κέι π΄ρ' τ' κουμπίσε'ι'. 
Έδε νε αγιό ε θάτα ντρου, τ' ε νιόμεα ανθίσι.

Έδε νε μαλι νε α'ι' βλαστάρ, ντι ζογκ ε κελαιδίσιν. 
Τσι ι κέιν σσίτ' σι διαμάντ, διαμάντ σι φλιουκουράτ'.

Mπλίδουνι βλέζ΄ρ', μπλίδουνι, ν' κλήσ'ζ' τ' βέμι
γκα κλήσια τ' μος λίψενι, καλή φυχη τ' κκένι. 

Γκα κλήσια τούκε άρδουρ', εφτίς τραπέζζιν στρόννι
αντ ιστ εδε νοννί φτωχό, εδέ ατία φόλνι. 

Αντ ιστ εδε νον ισλέπουρρ', ε νούκου μούντ τ' βίνι(ε). 
κιάλλινι γιού φαί ατιέ, πα εδέ το ίδιο ιστ. 

Aφέντη μου πρωτο-γιωργό, και πρώτο ζευγολάτη. 
Δευτέρα μέρα κίνησες να πάσ' να πρωτοσπείρεις.

Η στράτα ρόδα εγέμισε και χρύσαφενιο σπόρο,
Βούργαροι το θερίζανε, Τούρκοι το κουβαλούσαν. 

Γριβάλογα τ' αλώνιζαν σε μάρμαρεν΄ αλώνι, 
είχαν τα πέταλα χρυσά, και τα καρφιά ΄σημένια.

Πολλά ΄παμε τ αφέντη μας, ας πούμ΄ και στην κυρά μας. 
Kυρά ψηλή κυρά λιγνή κυρά γα'ι'τανοφρύδα. 

Που βγαίνεις και στολίζεσαι στην έκλησια πηγαίνεις, 
μαλαματένια φορεσιά, του κόρακα τα φρύδια..

Oυ θαμ' καλημέρ'ν' με γκολι(ε) εδέ με λιρρ, 
εδέ γκα μότ, εδέ γκα μοτ, τ' γιέμι τούτι μιρρ.. 

Kαι εις έτη πολλά!!!